Częstym problemem osób poszkodowanych w wypadkach komunikacyjnych jest brak wiedzy w zakresie przysługujących roszczeń względem sprawcy wypadku lub w przypadku, gdy podlegał on obowiązkowemu ubezpieczeniu, względem samego ubezpieczyciela.
Większość poszkodowanych, którzy doznali szkody w wyniku wypadku, zdaje sobie sprawę z tego, iż przysługuje im zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, jednakże należnych roszczeń jest znacznie więcej, o czym poniżej.
Na początku wyjaśnijmy czym jest w ogóle szkoda. Wyróżniamy:
- szkodę na osobie, która dzieli się na majątkową (np. koszt przygotowania do zawodu, koszt zakupu leków) lub niemajątkową (np. ból i cierpienie fizyczne/ psychiczne),
- szkodę na mieniu (np. koszt naprawy pojazdu).
W tym artykule przybliżymy roszczenia przysługujące w przypadku doznania szkody na osobie.
Poszkodowanym przysługuje:
- zadośćuczynienie,
- zwrot kosztów leczenia,
- zwrot kosztów opieki,
- zwrot kosztów transportu,
- zwrot kosztów lepszego odżywiania,
- zwrot kosztów adaptacji mieszkania,
- zwrot utraconych zarobków,
- zwrot kosztów przygotowania do zawodu,
- renta z tytułu utraconych dochodów,
- renta z tytułu zwiększonych potrzeb.
W razie uszkodzenia ciała bądź wywołania rozstroju zdrowia, zgodnie z art. 445 § 1 k.c., poszkodowanemu przysługuje odpowiednia suma tytułem zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę. Zadośćuczynienie ma na celu złagodzenie wszelkich cierpień poszkodowanego zarówno tych, które już poszkodowany odczuł, jaki i tych, które mogą pojawić się w przyszłości.
Na wysokość zadośćuczynienia mają wpływ również negatywne odczucia i stan emocjonalny po wypadku, funkcja kompensacyjna obejmuje zarówno cierpienia fizyczne, jak i sferę psychiczną poszkodowanego.
Zadośćuczynienie powinno mieć przede wszystkim charakter kompensacyjny, a w związku z tym nie może stanowić zapłaty symbolicznej, lecz musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość dla poszkodowanego (por. Wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 29 października 2009 roku, sygn. akt II Ca 758/09).
Sama wysokość zadośćuczynienia ulega miarkowaniu i jest uzależniona jest od wielu czynników, w szczególności od:
- rodzaju uszkodzenia ciała czy rozstroju zdrowia,
- ich nieodwracalnego charakteru,
- długotrwałości i przebiegu procesu leczenia,
- stopienia cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywności i długotrwałości,
- szans poszkodowanego na przyszłość,
- poczucia nieprzydatności społecznej, poczucia bezradności,
- utraty możliwości wykonywania pracy.
Koszty leczenia:
Świadczenie ubezpieczyciela w ramach umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje także uzasadnione i celowe koszty leczenia oraz rehabilitacji poszkodowanego niefinansowane ze środków publicznych (por. Uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19.05.2016r., sygn. akt III CZP 63/15).
Mając na uwadze powyższe zwrócić należy uwagę, iż poszkodowanemu należy się zwrot kosztów zakupu m.in. leków, ortez, rehabilitacji, a także leczenia, które nie jest finansowane przez NFZ.
Koszty opieki:
Odszkodowanie obejmuje także koszty opieki,jeżeli w wyniku doznanego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia potrzebna jest poszkodowanemu opieka (stała lub tymczasowa).
W związku z powyższym poszkodowany może dochodzić zwrotu kosztów opieki, jeśli ze względu na stan zdrowia taka opieka była potrzebna. Istotne jest, iż nie jest wymagane udowadnianie, że koszty takiej opieki zostały w ogóle poniesione, także możliwy jest zwrot kosztów opieki nawet w przypadku, gdy była ona sprawowana nieodpłatnie przez członków rodziny poszkodowanego.
Koszty transportu:
Odszkodowanie obejmuje wszystkie koszty wynikłe z uszkodzenia i rozstroju zdrowia, w tym również koszty wynikłe z przejazdów członków rodziny do szpitala i koszty związane z udzielaniem pomocy poszkodowanemu w domu i jego pielęgnacją. Również zasadne jest roszczenie o zwrot kosztów przejazdów poszkodowanego do i z placówek medycznych.
Koszty lepszego odżywiania:
Poszkodowany może mieć także zwrócone wydatki poniesione w wyniku konieczności lepszego odżywiania, które to jest uzasadnione np. przyspieszoną regeneracją organizmu. Zazwyczaj w zaleceniach lekarskich są właśnie określone informacje dotyczące sposobu odżywiania poszkodowanego.
Koszty adaptacji mieszkania:
Odszkodowanie obejmuje także zwrot kosztów poniesionych na adaptację mieszkania, którego celem jest np. umożliwienie poruszania się wózkiem inwalidzkim po mieszkaniu czy montowanie specjalnych poręczy umożliwiających korzystania z sanitariatów.
Utracone zarobki:
Poszkodowanemu przysługuje także zwrot zarobków utraconych w okresie leczenia. Zasadne jest roszczenie poszkodowanego o zwrot dochodu w przypadku zatrudnienia w ramach umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło czy np. prowadzenia własnej działalności gospodarczej.
Koszty przygotowania do zawodu:
Zgodnie z art. 444 § 1 k.c. poszkodowanemu przysługuje zwrot kosztów potrzebnych na przygotowaniu do innego zawodu, w przypadku gdy doznane obrażenia wykluczają możliwość kontynuowania obecnie wykonywanej pracy.
Ponadto istotne jest, iż zobowiązany, na żądanie poszkodowanego powinien wyłożyć z góry kwotę niezbędną na przygotowanie go do innego zawodu.
Renta z tytułu utraconych dochodów:
Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, ma on prawo do żądania od zobowiązanego naprawienia szkody, czyli odpowiedniej renty, która ma na celu rekompensatę szkody przyszłej.
Renta w zależności od okoliczności może być przyznana na czas określony lub na czas nieokreślony.
Przy ustalaniu wysokości należnej renty istotne jest wyliczenie różnicy między otrzymywanymi zarobkami przed wypadkiem oraz po wypadku.
W przypadku, gdy poszkodowany nie jest w ogóle zdolny do pracy przysługuje mu renta w wysokości pełnych otrzymywanych dochodów, zaś w sytuacji gdy jest częściowo niezdolny do pracy to wówczas renta jest równa wysokości częściowo utraconego dochodu.
Ustalając wynagrodzenie poszkodowanego, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim wynagrodzenie zasadnicze, ale także dodatki funkcyjne, specjalne, premie, nagrody, wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych.
Renta z tytułu zwiększonych potrzeb:
Jeżeli poszkodowanemu w wyniku wypadku zwiększyły się potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać naprawienia szkody w postaci renty z tytułu zwiększonych potrzeb.
Mamy z taką sytuacją do czynienia, gdy poszkodowany: stale korzysta z opieki osób trzecich, musi uczęszczać na rehabilitację czy inne zajęcia np. dydaktyczne, stale stosuje specjalną dietę lub przyjmuje leki.