Czy wiecie, że sprawy dotyczące alimentów są najczęstszymi sprawami jakie trafiają do sądów – wydziałów rodzinnych? Według danych Krajowego Rejestru Długów wartość niezapłaconych alimentów w Polsce to kwota sięgająca aż 13 mld zł.
Obowiązek alimentacyjny to zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek rodziców do dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.
Sam obowiązek alimentacyjny wobec dziecka powstaje z chwilą jego urodzenia i trwa do czasu, kiedy dziecko uzyska zdolność samodzielnego utrzymania się. Jednakże rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się, w związku z tym błędne jest myślenie, iż alimenty automatycznie wygasają po uzyskaniu pełnoletności przez dziecko.
Ponadto obowiązek alimentacyjny nie jest zależny od tego czy dziecko urodzi się ze związku małżeńskiego.
Wysokość alimentów
Wysokość alimentów jest ustalana indywidualnie i jest zależna od usprawiedliwionych potrzeb dziecka oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości rodzica.
Co istotne, możliwości zarobkowe osoby zobowiązanej nie wynikają z faktyczne osiąganych zarobków i dochodów, ale stanowią środki pieniężne, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności, stosownie do swych sił umysłowych i fizycznych (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie, I ACa 1827/16 z dnia 11 maja 2017 r.).
Na uwagę zasługuje także fakt, iż jeżeli w ciągu ostatnich trzech lat przed sądowym dochodzeniem świadczeń alimentacyjnych osoba, która była już do tych świadczeń zobowiązana, bez ważnego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub w inny sposób dopuściła do jego utraty albo jeżeli zrzekła się zatrudnienia lub zmieniła je na mniej zyskowne, nie uwzględnia się wynikłej stąd zmiany przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych.
Należy pamiętać, iż obowiązek alimentacyjny jest zmienny w czasie, z tego względu, iż dorastające dziecko ma zazwyczaj większe potrzeby/ wydatki niżeli dziecko młodsze. Ponadto w sytuacji odwrotnej, gdy dojdzie do znaczącego pogorszenia się poziomu życia płacącego alimenty (np. niepełnosprawność, utrata pracy), możliwe jest obniżenie wysokości alimentów.
Na wysokość alimentów składają się takie wydatki na dziecko jak m.in.:
- wyżywienie,
- odzież,
- środki czystości,
- leki,
- koszty opieki medycznej,
- koszty związane z eksploatacją mieszkania/ domu,
- dojazdy np. do szkoły,
- koszty zajęć dodatkowych/ korepetycji,
- wyjazdy wakacyjne,
- rozrywka (np. kino, teatr).
Istotne jest aby dokumentować wydatki na dziecko, tj. zbierać faktury, potwierdzenia przelewów czy też paragony, które będą potwierdzać wysokość poniesionych kosztów.
Co jeżeli rodzic nie jest w stanie płacić alimentów na dziecko?
W sytuacji, gdy nie ma możliwości uzyskania świadczeń alimentacyjnych od osoby zobowiązanej w pierwszej kolejności (od rodzica) z tego powodu, że nie jest on w stanie zadośćuczynić swojemu obowiązkowi, bo nie ma żadnych możliwości majątkowych i zarobkowych lub w przypadku jego śmierci, powstaje obowiązek alimentacyjny wobec dalszych krewnych (od dziadków).
Zwrócić należy uwagę, iż nie ma potrzeby pozywania w pierwszej kolejności zobowiązanego rodzica, w celu wykazania, że nie jest on w stanie świadczyć alimentów na rzecz dziecka, co oznacza, że można od razu pozwać osobę zobowiązaną w dalszej kolejności. W postępowaniu sądowym powód będzie musiał jedynie wykazać, że uzyskanie alimentów od zobowiązanego rodzica jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami. Warto także w tym miejscu wskazać na wyrok Sądu Najwyższy o sygn. akt IV CR 129/80, zgodnie z którym okoliczność, iż małoletni powód pobiera świadczenia z funduszu alimentacyjnego wobec niemożliwości wyegzekwowania alimentów zasądzonych od ojca, nie stoi na przeszkodzie dochodzeniu uzupełniających alimentów od dziadków na podstawie art. 132 k.r.o., jeżeli usprawiedliwione potrzeby małoletniego nie są w całości zaspokojone.
Czy trudna sytuacja materialna rodzica może zwolnić go z obowiązku alimentacyjnego?
Nie, zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2000 r. o sygn. akt I CKN 1538/99 trudna sytuacja materialna rodziców nie zwalnia ich od obowiązku świadczenia na potrzeby dzieci. Zmuszeni są oni dzielić się z dziećmi nawet bardzo szczupłymi dochodami, chyba że takiej możliwości są pozbawieni w ogóle. W sytuacjach skrajnych, zwłaszcza o charakterze przejściowym, sprostanie obowiązkowi alimentacyjnemu wymagać nawet będzie poświęcenia części składników majątkowych.
Rodzice mogą być zwolnieni od świadczeń alimentacyjnych w stosunku do dziecka tylko wtedy, gdy dziecko posiada własny majątek, a dochody z tego majątku wystarczają na całkowite pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. We wszelkich innych wypadkach na rodzicach ciąży stanowczy obowiązek, ograniczony tylko ich możliwościami zarobkowymi i majątkowymi stosownie do art. 135 § 1 k.r.o., utrzymania dziecka. Rodzice winni podzielić się z dziećmi swoimi dochodami, nawet gdyby były one niewielkie. Nie zwalnia zatem z obowiązku alimentacyjnego fakt utrzymywania się przez pozwanego wyłącznie z niewielkiego zasiłku(wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie VI RCa 166/19 z dnia 30 października 2019 r.).
Co grozi za niepłacenie alimentów?
W przypadku osoby, która nie spełnia ciążącego na niej obowiązku alimentacji możliwe jest przede wszystkim wytoczenie powództwa o alimenty w sądzie. Jednakże co w przypadku, gdy mimo zasądzenia należnych alimentów dłużnik nie wywiązuje się ze swojego obowiązku? Wówczas możliwe jest:
skierowanie sprawy do komornika, który wyegzekwuje zaległe alimenty zasądzone przez sąd,
złożenie wniosku o ściganie za przestępstwo niealimentacji do Policji lub Prokuratury(art. 209 k.k.),jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące,
wytoczenie powództwa wobec dalszych krewnych – dziadków, o czym pisaliśmy wyżej,
zastosowanie sankcji administracyjnych wynikających z ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów:
przekazanie informacji do rejestru dłużników,
zobowiązanie dłużnika do zarejestrowania się jako bezrobotny, w sytuacji gdy nie pracuje,
zobowiązanie do podjęcia pracy wskazanej przez urząd,
zatrzymanie prawa jazdy dłużnika przez starostę.
Czy można żądać alimentów wstecz – za lata ubiegłe?
Tak, roszczenia o świadczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem lat trzech (w przypadku roszczeń alimentacyjnych niepełnoletniego dziecka przeciwko rodzicom przez czas trwania władzy rodzicielskiej bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu). Niezaspokojone potrzeby uprawnionego z czasu przed wniesieniem powództwa o alimenty sąd uwzględnia zasądzając odpowiednią sumę pieniężną. W uzasadnionych wypadkach sąd może rozłożyć zasądzone świadczenie na raty.
Jeśli potrzebujesz profesjonalnej pomocy w kwestii dotyczącej alimentów to zapraszamy do kontaktu kontakt@radcaprawnygdansk.com.pl lub za pomocą formularza kontaktowego