W poprzednim artykule omówiliśmy przesłanki orzeczenia rozwodu oraz wnioski jakie można złożyć w pozwie rozwodowym. – Rozwód – krok po kroku (cz.1). Natomiast w poniższym wpisie uwaga zostanie skoncentrowana na przesłankach orzeczenia winy w rozkładzie pożycia małżeńskiego.
Kiedy Sąd może uznać jedną ze stron za winną rozpadu pożycia małżeńskiego?
W pierwszej kolejności należy zauważyć, że na gruncie prawa rodzinnego nie zdefiniowano pojęcia winy w rozkładzie pożycia małżeńskiego, a co za tym idzie, jak słusznie zauważa Sąd Najwyższy, ustalając winę pomiędzy stronami postępowania należy odnieść się do dwóch elementów: obiektywnego w postaci naruszenia określonej normy postępowania oraz subiektywnego określającego stosunek psychiczny osoby do własnego zachowania się lub do zaniechania. O winie można więc mówić tylko w sytuacji, gdy oba elementy składowe występują łącznie, ponieważ brak elementu obiektywnego czy subiektywnego jest jednoznaczny z niemożnością przypisania którejkolwiek ze stron winy.
Czym w praktyce są wymienione wyżej elementy?
Element obiektywny zgodnie z orzecznictwem sądów występuje w sytuacji, gdy zachowanie jednej ze stron narusza jego obowiązki ustawowe lub wynikające z zasad współżycia społecznego. Najogólniej ujmując zachowanie małżonka musi być bezprawne czy też niezgodne z przyjętymi zasadami współżycia społecznego, aby można było mówić o zaistnieniu elementu obiektywnego. Poprzez działania sprzeczne z prawem można rozumieć postępowanie sprzeczne zarówno z prawem karnym, gdzie mamy szeroki katalog przestępstw w stosunku do małżonka (naruszenie nietykalności ciała, pobicie, znęcanie się, kradzież itd.), ale również sprzeczne z przepisami kodeksu rodzinnego, a w szczególności:
art. 23 k.r.o. – stanowiącego, że małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie oraz, że są zobowiązani do wzajemnej pomocy i wierności, a także współdziałania dla dobra rodziny,
art. 24 k.r.o. – zgodnie, z którym małżonkowie rozstrzygają wspólnie o istotnych sprawach rodziny,
art. 27 k.r.o. – wskazującego, że oboje małżonkowie mają obowiązek według swoich sił oraz możliwości zarobkowych i majątkowych do przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny,
art. 281 k.r.o. –który wskazuje, że małżonek ma prawo do korzystania z mieszkania należącego do drugiego małżonka celem zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych.
W związku z tym bezprawność działania jednego z małżonków może mieć różne postaci. W praktyce orzeczniczej można spotkać się z sytuacjami, w których jeden z małżonków stosuje przemoc ekonomiczną względem swojej żony czy męża, nie dokładając do zaspokojenia potrzeb rodziny, pomimo swoich możliwości zarobkowych czy też z sytuacją, gdzie jeden z małżonków posiadający mieszkanie celowo uniemożliwia drugiemu swobodne korzystanie z niego m.in. poprzez zabieranie kluczy, zamykanie dostępu do łazienki czy kuchni.
Bezprawne działania drugiej strony powinny być oceniane w sposób indywidualny, ponieważ w orzecznictwie nie ma enumeratywnego katalogu, który wymieniałby wszystkie możliwości.
Jak wspomniano wyżej konieczne jest również zbadanie elementu subiektywnego, aby można było mówić o winie. Oznacza on możliwość przewidywania znaczenia oraz skutków zachowania, a także możliwość podjęcia i ujawnienia woli co do wystąpienia określonych skutków. Tym samym nie jest wystarczające bezprawne działanie jednej ze stron, ponieważ konieczne jest udowodnienie naganności zachowania czy też celowego niegodziwego lub niemoralnego zachowania. Nie można więc przypisać winy małżonkowi za rozkład pożycia, jeżeli w momencie działania był niepoczytalny czy też miał przemijające zakłócenia psychiczne.
Rozwód z orzeczeniem o winie bez wątpienia wiąże się z koniecznością udowadniania szeregu kwestii mających znaczenie dla sprawy. Jeżeli potrzebuje Pan/Pani pomocy z ustaleniem czy dany stan faktyczny kwalifikuje się do wnoszenia o orzeczenie rozwodu z winą zapraszamy do kontaktu z kancelarią kontakt@radcaprawnygdansk.com.pl lub za pomocą formularza kontaktowego