Analizując możliwość odwołania darowizny należy w pierwszej kolejności skoncentrować się na tym czym jest umowa darowizny nieruchomości i w jaki sposób powinna zostać dokonana, aby była skuteczna. Sama darowizna stanowi umowę, której celem jest obdarowanie drugiej osoby bez jednoczesnego otrzymania gospodarczego ekwiwalentu. Pobudki darowizny mogą być różne i wynikać przykładowo z relacji osobistych czy chęci okazania wdzięczności drugiej osobie. Dokonując darowizny darczyńca musi wskazać czym obdarowuje drugą stronę umowy oraz oświadczyć, że świadczenie następuje kosztem majątku darczyńcy i ma nieodpłatny charakter. Przedmiotu darowizny nie będą stanowić zatem długi.
Jaka jest forma umowy darowizny? Przede wszystkim zależy ona od przedmiotu darowizny, stąd przykładowo dla umowy darowizny nieruchomości konieczne jest zawarcie umowy w formie aktu notarialnego. Z kolei w przypadku chęci darowania pojazdu wystarczające jest spisanie umowy w formie pisemnej i wydanie przedmiotu, gdyż umowa darowizny pojazdu bez zachowania formy aktu notarialnego staje się ważna w momencie spełnienia przyrzeczonego świadczenia. Ze względu na charakter umowy darowizny świadczenie obdarowanego nie może mieć odpowiednika w świadczeniu drugiej strony ani w chwili dokonania darowizny, ani w przyszłości.
Ważne jest to, że obdarowanym może być każdy podmiot prawa cywilnego, który ma zdolność prawną. Istotne znaczenie ma również fakt, że zarówno po stronie darczyńcy, jak i obdarowanego może wystąpić więcej niż jeden podmiot, a tym samym rodzice mogą wspólnie darować dany przedmiot dziecku czy też dwa podmioty mogą otrzymać w drodze darowizny dany przedmiot wspólnie, co wiąże się z powstaniem współwłasności.
Przedmiot darowizny może być różnorodny, gdyż mogą być nim zarówno nieruchomości, jak i ruchomości w całości czy też w częściach ułamkowych, pieniądze, przedsiębiorstwo, zbywalne prawa majątkowe. Ponadto przedmiotem darowizny może być ekspektatywa prawa czy też zwolnienie z długu.
W jakich sytuacjach darowiznę można odwołać?
Darowizna wykonana może zostać odwołana, ale tylko pod warunkiem, jeżeli obdarowany dopuścił się względem darczyńcy rażącej niewdzięczności. Warto mieć na uwadze, że rażąca niewdzięczność będzie zachodziła tylko w określonych sytuacjach. W tym zakresie wypowiedział się Sąd Najwyższy, który w wyroku z dnia 26.01.2018 r. w sprawie II CSK 254/17 stwierdził, że przesłankę rażącej niewdzięczności uznaje się za spełnioną tylko w przypadkach szczególnych: zwłaszcza przestępstw obdarowanego przeciwko darczyńcy lub osobom dla niego bliskim albo rażącego zaniedbywania obowiązków rodzinnych.
Z doświadczenia można stwierdzić, że popełnienie przestępstwa na szkodę darczyńcy przez obdarowanego będzie kwalifikowało się do rażącej niewdzięczności. Analogicznie będzie pod to podlegało notoryczne zaniedbywanie obowiązków względem darczyńcy np. dziecka w stosunku do rodziców, które może przejawiać się m.in. pozostawieniem rodziców w niedostatków, bez godnej opieki, brak kontaktu.
Jednocześnie warto pamiętać, że darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył. Przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.
Istotne znaczenie ma również zachowanie terminów, bowiem darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.
Zasadność odwołania darowizny zarówno przez darczyńcę, jak i jego spadkobierców należy oceniać indywidualnie, stąd w razie pytań zachęcamy do kontaktu z kancelarią kontakt@radcaprawnygdansk.com.pl lub za pomocą formularza kontaktowego.